Θεανώ: Η λύκαινα της Πόλης

της Λένας Μαντά

Ομολογώ ότι το έπιασα με προκατάληψη διότι τι να περιμένεις από μια συγγραφέα που σχεδόν κάθε καλοκαίρι έχει γράψει και εκδώσει νέο βιβλίο για να προλάβει τους αναγνώστες της ξαπλώστρας. Μπορεί βέβαια να είναι απλώς πολυγραφότατη και ο εκδοτικός της οίκος να είναι πιεστικός. Όπως και να έχει, ήταν ένα βιβλίο χαρισμένο στη μαμά μου, που βρήκα στο τραπεζάκι στο χωριό και δεν είχα κάτι άλλο να διαβάσω.

Έτσι και η αρχή μου φάνηκε τετριμμένη, πραγματικά πόσες  φορές θα πρέπει να χρησιμοποιηθεί σαν λογοτεχνικό εύρημα το γεγονός ότι η Κωνσταντινούπολη είχε πολλά ονόματα; Προς στιγμή νόμιζα πως διάβαζα επανάληψη του Κωνσταντίνου και Ελένης, που ο Κατακουζινός νόμιζε ότι ήταν συγγραφέας και ξεκινούσε κάθε παράγραφο με μια παραλλαγή του "Η νύχτα πέφτει στην Κωνσταντινούπολη..." 

Η εξέλιξη της ιστορίας ήταν πολύ καλύτερη, γνωρίζοντας τους χαρακτήρες του βιβλίου γινόσουν μέρος ενός κόσμου που φαινόταν τόσο μακρινός, ενώ πρόκειται για γεγονότα της σύγχρονης ιστορίας. Η ζωή στην Πόλη φαίνεται γνώριμη ενώ δεν έχω καθόλου τέτοιες ρίζες. Οι ήρωες του βιβλίου γίνονται συμπαθείς με τα προτερήματα και τα ελαττώματά τους. Μα το πιο σημαντικό που πετυχαίνει η συγγραφέας στο πρώτο μέρος του βιβλίου της είναι να σε κάνει συμμέτοχο στο δράμα των ηρώων. Διότι όσα ιστορικά κείμενα ή αναφορές και αν έχεις διαβάσει για τα Σεπτεμβριανά στην Κωνσταντινούπολη, αν δεν μπεις στη θέση του άλλου και δεν τα δεις τα γεγονότα μέσα από τα μάτια αυτού που υπέφερε, δεν νιώθεις το δράμα και τη βιαιότητα των γεγονότων. Όσο και αν σκέφτεσαι ότι πρόκειται για ένα μυθιστόρημα και η ηρωίδα δεν είναι αληθινή, δεν φεύγει από το μυαλό σου ότι πολλοί άλλοι πραγματικοί Πολίτες υπέφεραν τα ίδια ή και χειρότερα βασανιστήρια.

Το δεύτερο μέρος δεν με ενθουσίασε τόσο πολύ. Η ζωή της Θεανώς στην Αθήνα είχε ενδιαφέρον ως προς τις δυσκολίες που αντιμετώπισε ως "Τουρκόσπορος". Μια οπτική που δεν έχει πιστεύω εξερευνηθεί αρκετά. Πώς ένας άνθρωπος ξένος παντού μπορεί να σταθεί στα πόδια του και να χτίσει; Είμαστε ως έθνος τόσο ρατσιστές ακόμα και αναμεταξύ μας. Τετρακόσια χρόνια σκλαβιάς και για την Ελλάδα αλλά μόνο οι άλλοι είναι τουρκόσποροι; Θα ήθελα να είχε κινηθεί σε αυτό το μοτίβο η συγγραφέας προτού το μπλέξει με το ερωτικό τρίγωνο. Στο οποίο δεν σε άφηνε να διαλέξεις με ποιον αξίζει να ταυτιστείς ή έστω να συμπαθήσεις. Ίσως επειδή σε τέτοιες αδιέξοδες σχέσεις κανένας δεν είναι άσφαλτος.

Η συγγραφέας γκρεμίζει την ηρωίδα της οδηγώντας την σε επιλογές που πληγώνουν τους πάντες γύρω της και ενώ στο τέλος τα πετυχαίνει όλα όσα ήθελε ακόμη και την πραγματική ευτυχία, σαν αναγνώστη σε αφήνει μετέωρο διότι δεν πιστεύεις ότι της αξίζει ύστερα από όσα έκανε. Από την άλλη όμως αν ερωτηθείς δεν έχει βασανιστεί αρκετά η Θεανώ τόσο στην Πόλη όσο και στην Αθήνα, αυθόρμητα θα πεις ναι. Αν κάποιος έχει περάσει πολλά, χωρίς να φταίει ο ίδιος τις περισσότερες φορές, δικαιούται να ξεσπά σε όλο τον κόσμο;
Τραγική ηρωίδα και εκεί που κάποιοι απλώς βλέπουν ένα καλοκαιρινό άρλεκιν με έρωτες και επιφανειακούς χαρακτήρες, εγώ βλέπω μια αφορμή για να σκεφτείς θέματα βαθύτερα.

Food for thought, λέμε...

Όπως ήθελα να ζήσω

Τριλογία των Αθηνών Ι
της Ελένης Πριοβόλου

Ένα βιβλίο δώρο, τόσο μεταφορικά όσο και ουσιαστικά!
Δώρο από μια υπέροχη μαμά* μαθήτριας μου στην Ερυθραία αλλά και "δώρο" που μου σύστησε μια συγγραφέα που δεν είχα ξαναδιαβάσει και μια ιδεατή πολιτεία που θα ήθελα να είχα βιώσει, την περίφημη "Ρόδων Πολιτεία".

Μια ουτοπική κοινωνία που το μόνο που χρειζόταν για να ξεκινήσει ήταν ένας "τρελός". Μόνο έτσι θα χαρακτήριζαν εκείνη την εποχή τον Ρωμαίο Αγγουλέ, που ξεπουλάει την περιουσία του και τον εμπορικό οίκο του πατέρα του για να αγοράσει κτήματα και να επενδύσει στην ωραιότητα των ρόδων αντί να πλουτίσει και να αυξήσει κι άλλο τα υλικά αγαθά του. Ο Ρωμαίος είναι ο κεντρικός ήρωας για μένα. Είναι η αρχή των όλων, είναι η κινητήριος δύναμη πίσω από την επιτυχία της "Ρόδων Πολιτείας". Είναι η έμπνευση και η αρωγή όλων των υπόλοιπων χαρακτήρων. Με το εγχείρημά του αποδεικνύει ότι η επιτυχία είναι σίγουρη αν όλοι εργαστούμε σε ένα κοινό σκοπό, αν κάποιος αφήσει το ζωτικό χώρο και τα εργαλεία που χρειαζόμαστε όλοι μας έχουμε την προοπτική να τελειοποιηθούμε. Παρ'όλα αυτά οι χαρακτήρες του μυθιστορήματος δεν αγιοποιούνται. Είναι ανθρώπινοι, με ατέλειες και πάθη.

Το μυθιστόρημα είναι βαθιά πολιτικό αλλά και ρεαλιστικό, τόσο ελληνικό!
Μια ιδανική, ουτοπική πολιτεία δεν θα μπορούσε να επιβιώσει για πάντα  και η ειρωνία είναι ότι το τέλος της ήταν ίδιο με την πηγή έμπνευσής της, η γυναίκα. Μια γυναίκα σε συνδυασμό με τη ελληνική παγαποντιά.

Ένα βιβλίο που το απόλαυσα και που μου άφησε τη δίψα να δω και τα άλλα δύο μέρη του.




* είναι από αυτές τις μαμάδες, που τις θαυμάζεις για την καλλιέργεια του λόγου τους, που είναι καλές επαγγελματίες με συγκροτημένη κοσμοθεωρία, κοινωνική και ιδεολογική ταυτότητα. Είναι γυναίκες που τις θαυμάζω και η ίδια, αλλά η συγκεκριμένη έχει και το κάτι παραπάνω, που με δυσκόλεψε τόσο πολύ πως να το αποδώσω...
που έγραψα και ξαναέγραψα αυτή την παράγραφο τόσες πολλές φορές  διότι δεν δικαίωνα την τόσο καλή εντύπωση που είχα από τις συζητήσεις μας για το παιδί της αλλά γενικότερα θέματα. Ίσως διότι προσπαθούσα να της αποδώσω εκείνης χαρακτηριστικά και επίθετα ενώ θα έπρεπε να γράψω για το πως αισθανόμουν εγώ με τις συνομιλίες μας. Τη χαρά και την αξιοσύνη που αισθανόμουν που μια γυναίκα σαν κι αυτή με αντιμετώπιζε ως επιστήμονα και καταρτισμένη παιδαγωγό, που πραγματικά ήθελε να ακούσει τη γνώμη μου για το παιδί της και στην ουσία με τις πράξεις της δέχτηκε ότι το βασικό μου κίνητρο είναι να κάνω το καλύτερο για τους μαθητές μου.